Daar moest ik in het begin wel erg aan wennen, maar tegen het einde werd dat ook de kracht van het boek. Doordat alles zo afstandelijke en droog beschreven wordt, komt de gruwel misschien wel nog harder binnen. Vooral de droge cijfers over de holocaust of het aantal gedeporteerden kwamen bij mij heel hard binnen, want het maakte het onvevattelijke te bevattelijk.
*Dingen ontdekt?
Zoveel! Als Belg dacht ik dat het Nederlandse verzet veel sterker was dan het Vlaamse,en dat wij veel meer problemen hadden met collaboratie, maar ik denk dat we aan elkaar gewaagd waren, jammer genoeg. Anderzijds, dat er zoveel Joden actief in het verzet zaden, wist ik niet. Ik dacht dat zij vnl passief en ondergedoken leefden, omdat het sowieso al zo riskant was.
De chaos in de kampen op het einde van de oorlog, dat wist ik ergens wel, maar niet dat het zo dramatisch was.
Tot slot dacht ik dat Anne Frank in Auschwitz was vermoord, niet in Bergen Belsen. In het begin twijfelde ik of dit deel nu wel waarheidsgetrouw was, maar na wat opzoekwerk lijkt het wel redelijk te kloppen.
*Notities?
Niet in dit boek, wel moest ik de hele tijd denken aan een citaat dat ik gemarkeerd had in een ander boek dat ik onlangs las, dat hier wel van toepassing is:
" We hebben ons allemaal aan voorspellingen gewaagd,al die jaren, en niemand heeft iets voorzien. ‘Ze houden het niet lang vol’ , voorspelden we, en toen ze het toch volhielden: ‘ze worden wel milder nu ze aan de macht zijn’. Maar ze werden niet milder, in tegendeel, en we voorspelden: ‘De andere landen laten heus niet toe dat ze een nieuwe oorlog voorbereiden’. En weer vergisten we ons.
Uit “terugkeer ongewenst” van Charles Lewinsky.
*Redenen van de schrijfster?
Ik ben altijd benieuwd naar de geschiedenis van een huis. Ik vraag me altijd af wat de verhalen zijn van de mensen die er vroeger woonden (om de een of andere redenen kom ik altijd terecht in woningen van ruim 100 jaar oud), maar zelfs in mijn verbeelding zijn die verhalen nooit zo spectaculair als dit verhaal. Dus ik smul eigenlijk sowieso wel van dit soort verhalen. Maar dit verhaal moest echt wel verteld worden!
*Personages
Jannie heeft een onvergetelijke indruk op mij nagelaten. Wat een moedige vrouw!