Taalergernissen

[Twijfelaar]

Ik hoop dat ik hier wat taalmolloten kan vinden voor de volgende puzzel:

Het spatbord was snel gerepareerd.

Vinden jullie dit een werkwoordelijk of een naamwoordelijk gezegde? Beargumenteer.

Volgens de antwoorden van de online oefening is het een werkwoordelijk gezegde. Dat betekent dat de handeling van de reparatie centraal staat in de zin. Ook al voert het onderwerp (= het spatbord) die handeling niet zelf uit.
Aan de andere kant zou je kunnen beargumenteren dat er iets wordt gezegd over het spatbord, deze is snel gerepareerd. Dan zou het een naamwoordelijk gezegde kunnen zijn. Al vind je verder geen naamwoorden in de zin (snel is een bijwoord).
Een argument tegen is dan weer dat ‘was’ een hulpwerkwoord is om deze zin in de juiste tijd te zetten. Het is dus geen koppelwerkwoord dat een toestand koppelt aan het onderwerp.

[Hippe_kikker]

Jeetje wat een moeilijke. Ik vind inderdaad voor allebei iets te zeggen!

Als je denkt aan ‘de lantaarnpaal was geverfd’ kom ik er ook niet uit… het kan over het verven gaan maar zegt ook iets over de lantaarnpaal.
Als je een goede uitleg bedenkt meer dan welkom haha

[Twijfelaar]

Hm, met jouw voorbeeld erbij denk ik dat ik de verwarring al snap.

Beide zinnen staan in de lijdende vorm, wat betekent dat het onderwerp zelf niks doet. Er wordt juist iets met het onderwerp gedaan. In beide gevallen wordt dus niet benoemd wie de handeling uitvoert, maar je kunt het er wel bij denken.

De lantaarnpaal was geverfd door de gemeente.
Het spatbord was snel gerepareerd door de fietsenmaker.

Alleen bij actieve zinnen kun je jezelf dus afvragen of het onderwerp ‘iets doet’ (ww gez) of ‘iets is’ (nw gez). Dit is trouwens een heerlijk filmpje.

Edit: Heerlijk is mijn taalergernis en die heb ik er nu toch maar mooi in verwerkt

[Twijfelaar]

@Erato

er zijn ook voltooide deelwoorden die meer aanvoelen als een bijvoeglijk naamwoord

Over bijvoeglijk naamwoorden gesproken.

Iemand is jarig op zijn verjaardag.

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Over welk zelfstandig naamwoord zegt ‘jarig’ in bovenstaande zin iets? Over ‘iemand’? En maakt dat het dan een naamwoordelijk gezegde? Ik vind dat dus echt lastige woorden. Als ik op nog een ander voorbeeld kan komen, kom ik weer terug.

[Twijfelaar]

Ik snap dus niet waarom jarig een bijvoeglijk naamwoord is. Ik snap wel dat het dat kan zijn, maar niet waarom het dat in deze zin is.

Net als: Ik word oud. Oud is dan een bijvoeglijk naamwoord? Maar waarom dan eigenlijk, over welk zelfstandig naamwoord zegt het iets? Over ‘ik’? Want dat is ook eigenlijk weer een voornaamwoord.

[Twijfelaar]

Wat slecht dan van de methode waar ik mee werk. Daar staat het namelijk zo in en zo heb ik het zelf ook altijd aangehouden. Bedankt voor het meedenken en ik ga online even verder uitzoeken hoe dit nou zit.

[Junebug85]

@Twijfelaar Ik heb ook het idee dat je aan het bijwoord ‘snel’ kunt merken dat het om een werkwoordelijk gezegde gaat. Snel zegt iets over het repareren, dus de handeling staat hier centraal indd. In het voorbeeld van het verwennen zou ik daarom ook zeggen dat ‘dit kind is verwend’ een naamwoordelijk gezegde is (het verwende kind), maar bijvoorbeeld ‘dit kind is vroeger dagelijks verwend’ weer een werkwoordelijk gezegde, omdat het bijwoord dagelijks weer de nadruk op de handeling van het verwennen laat liggen.

[Twijfelaar]

@Junebug85

Ik heb ook het idee dat je aan het bijwoord ‘snel’ kunt merken dat het om een werkwoordelijk gezegde gaat. Snel zegt iets over het repareren, dus de handeling staat hier centraal indd.

Mooie uitleg! Volgens mij geldt deze uitleg ook 1 op 1 voor de zin die je erna geeft.

De fiets was snel gerepareerd.
Dit kind is vroeger dagelijks verwend.

Snel zegt wat over repareren en dagelijks zegt iets over verwennen. Snel en dagelijks zijn bijwoorden bij de voltooid deelwoorden, dus twee keer een handeling die centraal staat.

Misschien bedoelde je dat ook wel want je gebruikt 2x nw gez in je bericht.

Edit: Ik lees je bericht nog een keer en ik snap je nu beter denk ik.

Dit kind is verwend.
Deze zin zou naar mijn idee beide (nw en ww gezegde) kunnen zijn. Het hangt denk ik van de toon of context van de zin af.

Dit kind is verwend (door oma/op zijn verjaardag). = ww gez
Dit kind is verwend. (Het verwende kind, verwend zegt iets over kind.) = nw gez

Dit voorbeeld laat dan zien dat voltooid deelwoorden die bijvoeglijk worden gebruikt het nw gez er niet makkelijker op maken.

[Junebug85]

@Twijfelaar

Dit kind is verwend (door oma/op zijn verjaardag). = ww gez

Ja en laten ‘door oma’ en ‘op zijn verjaardag’ nou net beide bijwoordelijke bepalingen zijn, dus dat is precies wat ik bedoel.

Ahja shit ik zie dat ik in mijn eerste bericht ‘naamwoordelijk gezegde’ had getypt waar ik ‘werkwoordelijk gezegde’ bedoelde. Heb het aangepast haha nu is het wellicht duidelijker

[Twijfelaar]

@Junebug85

In het voorbeeld van het verwennen zou ik daarom ook zeggen dat ‘dit kind is verwend’ een naamwoordelijk gezegde is (het verwende kind)

Nou zat ik op de fiets nog steeds te mijmeren… Is dit dan een argument om

Het spatbord was snel gerepareerd.

een nw gez te vinden. ‘De snel gerepareerde fiets’ kan toch ook? Snel als bijwoord bij het bv nw gerepareerd? Of zeg je eerder, snel legt de nadruk op de handeling ‘repareren’ en dus ww gez?

[Junebug85]

Ja volgens mij dat laatste. Maar om eerlijk te zijn is dat wel puur op gevoel voor mij

[Twijfelaar]

Nou, ben ik weer. Hoe meer ik erin duik, hoe meer het me duizelt lijkt wel.

Onze Taal geeft deze zin:
Mijn broertje is ooit beklemd geraakt tussen de spijlen van de trap.
Bron

Dit ziet er voor mij echt uit als een werkwoordelijk gezegde. Onze Taal zegt dat er naast het hulpwerkwoord een koppelwerkwoord in zit, maar welke dan? “Is” is toch het hulpwerkwoord? En geraakt dan koppelwerkwoord? Sinds wanneer is raken een koppelwerkwoord?

[Vic]

Deze link van onze taal geeft het antwoord. Raken is het koppelwerkwoord in dit geval. (Even klikken op het kopje ‘achtergrond’)

Als je doorklikt in die link van Onze Taal naar deze link wordt het ook duidelijk waarom ‘raken’ hier als koppelwerkwoord wordt beschouwd: het wordt gezien als het equivalent van het koppelwerkwoord ‘worden’.

[Twijfelaar]

Ik zat al wel op die pagina maar niet bij achtergrond. Jongens wat moet ik hier nou mee.

Op de rekening staat het verkeerde bedrag vermeld.
Het afscheid viel hem zwaar.
Mijn broertje raakte beklemd tussen de spijlen van de trap.

Zo op het eerste oog zou ik zeggen dat dit ww gezegdes zijn. Zijn dit dan nw gezegdes omdat er niet echt een handeling is? Beklemd raken is geen handeling, dat gebeurt je? Vermeld staan is geen handeling (je kunt wel iets verkeerd vermelden, maar dat is niet wat er staat)? Is dat het? Dat je die werkwoorden niet als handeling kunt uitvoeren?

[Junebug85]

Wat mij hierbij helpt is soms het = teken. De eerste zin is wat verwarrend omdat het onderwerp (het verkeerde bedrag) misschien even zoeken is. Dus:

Het verkeerde bedrag = vermeld (het vermelde verkeerde bedrag)
Het afscheid = zwaar (het zware afscheid) (laat je niet verwarren door ‘hem’ in deze zin, die is alleen maar meewerkend voorwerp)
Mijn broertje = beklemd (mijn beklemde broertje)

Misschien helpt dit je iets? Ik moet ook wel een groot beroep doen op mijn taalgevoel hierin hoor, het is meer een gevoel dan dat dit makkelijk te verklaren of uit te leggen is voor me.

[Briseis]

Hebben jullie ook weleens dat je op Google of Marktplaats of zo dingen expres verkeerd spelt om zo meer/betere resultaten te krijgen? Heb gisteren, nadat ‘schoenenrek’ een beetje tegenviel, op ‘schoenen rek’ gezocht en ik vind dat dan ergens onprettig om te doen, haha. Krijg er een vervelend kriebeltje van.

Beste resultaten

[kika]

Die laatste

[JaneDoe]

Haha dit doet me denken aan mijn vader. Hij zocht een bench voor de hond, daar kreeg hij maar weinig resultaten mee. Maar ‘bens’ deed het dan wel heel goed!

[FredPaillet]

Ik overschat de mensheid echt.

[Briseis]

Hahah zo chill